Scam to rodzaj oszustwa przeprowadzanego za pomocą internetu, mającego na celu wyłudzenie od ofiar pieniędzy, danych osobowych lub innych wartościowych informacji.
Wyróżniamy trzy główne rodzaje scamu.
Co to jest scam? Najpopularniejsze rodzaje
Scam romantyczny
Scamy romantyczne są formą oszustwa, w której sprawcy tworzą fałszywe profile na portalach randkowych lub mediach społecznościowych. Wyłudzają następnie pieniądze lub inne formy pomocy od osób poszukujących związków. W 2024 roku widzimy gwałtowny wzrost tego rodzaju oszustw, co wynika z kilku czynników.
- Pierwszy to fakt, że od czasu Covid-19 więcej czasu spędzamy w domu. Pandemia spowodowała, że więcej osób szukało towarzystwa online. To stworzyło idealne warunki dla oszustów, którzy wykorzystują samotność i potrzebę bliskości swoich ofiar. U wielu osób ten nawyk pozostał i nadal dużo czasu poświęcają na relacje online.
- Drugim czynnikiem jest rosnąca akceptacja randek internetowych jako sposobu na nawiązywanie nowych znajomości i związków. Zwiększyło to pulę potencjalnych ofiar dla oszustów.
- Trzeci czynnik to rosnąca popularność kryptowalut, które oferują oszustom anonimowy i trudny do śledzenia sposób na otrzymywanie płatności od swoich ofiar.
Oszuści stosują różne metody, aby zyskać zaufanie swoich ofiar. Często tworzą atrakcyjne profile, które wydają się „zbyt dobre, aby były prawdziwe”. Oprócz tego szybko wyrażają miłość i zainteresowanie, unikają rozmów wideo, podają niespójne informacje o sobie i mają ograniczoną liczbę obserwujących lub znajomych w mediach społecznościowych. W końcu mogą prosić o pieniądze, twierdząc, że są w trudnej sytuacji finansowej lub potrzebują pomocy na pilne wydatki. Albo poproszą o pieniądze, aby mogli dotrzeć na spotkanie.
Aby chronić się przed scamami romantycznymi, ważne jest, aby być ostrożnym w interakcjach online. Szczególnie z osobami poznanymi na portalach randkowych lub przez media społecznościowe.
Unikaj dzielenia się danymi osobowymi lub finansowymi z osobami, które znasz tylko przez internet. Przed podjęciem jakichkolwiek działań zweryfikuj tożsamość osoby, na przykład poprzez niezależne kanały lub korzystanie z usług weryfikacji tożsamości online. Jeśli coś wydaje się podejrzane, przerwij kontakt i zgłoś profil jako fałszywy.
Sam inwestycyjny i finansowy
Takie oszustwa mogą obejmować różne formy działania, mające na celu wyłudzenie pieniędzy od inwestorów. Wśród popularnych metod znajdują się oferty produktów inwestycyjnych o wyjątkowo niskich cenach, co może być sygnałem ostrzegawczym przed potencjalnym scamem. Inwestorzy mogą również napotkać na niespodziewane „nagrody” lub oferty specjalne, które wymagają od nich podania danych karty kredytowej lub innych wrażliwych informacji.
Oszustwa często wykorzystują strategie marketingowe, takie jak pokazywanie ekskluzywnych samochodów, luksusowych ubrań czy egzotycznych miejsc, aby wzbudzić zainteresowanie i przekonać potencjalnych klientów do inwestycji. Należy jednak być świadomym, że takie oferty często są zbyt piękne, by były prawdziwe. Mogą skutkować utratą zainwestowanych środków bez możliwości ich odzyskania.
Istotne jest, aby przed podjęciem decyzji inwestycyjnej dokładnie weryfikować oferty i unikać inwestycji, które obiecują nierealistycznie wysokie zwroty. Przedsiębiorcy i inwestorzy powinni również sprawdzać, czy firmy i doradcy inwestycyjni posiadają odpowiednie licencje oraz czy nie znajdują się na listach ostrzeżeń publicznych, takich jak lista ostrzeżeń Komisji Nadzoru Finansowego.
Według raportu Kroll dotyczącego nadużyć finansowych i przestępczości finansowej z 2023 r., przestępstwa finansowe w dalszym ciągu stanowią główne zagrożenie na świecie. Aż 69% kadry kierowniczej i specjalistów ds. ryzyka spodziewa się wzrostu ryzyka przestępstw finansowych w ciągu najbliższych 12 miesięcy.
Przykładami bezpiecznych form inwestycji, które mogą być rozważane przez osoby fizyczne i firmy, są lokaty bankowe, konta oszczędnościowe, a także inwestycje w fundusze, które były szczegółowo analizowane pod kątem ryzyka i potencjalnych wyników finansowych. Pamiętaj też, że każda inwestycja wiąże się z pewnym ryzykiem. Dlatego decyzje inwestycyjne powinny być podejmowane z rozwagą i opierać się na rzetelnej analizie dostępnych opcji.
Scam w miejscu pracy
Oszustwa związane z pracą obejmują szeroki zakres nieuczciwych praktyk, które mają na celu:
- Wyłudzenie od poszukujących pracy pieniędzy
- Wykradanie danych osobowych
- Zmuszenie do uczestnictwa w nielegalnej działalności
Jednym z popularnych oszustw jest związane z ponowną wysyłką, gdzie ofiary są proszone o przepakowywanie i wysyłanie dalej paczek, często zakupionych za pomocą skradzionych danych kredytowych. Oszustwa związane z marketingiem wielopoziomowym (MLM) również są powszechne, gdzie ofiary są werbowane do sprzedaży produktów lub rekrutowania nowych członków, często na niekorzystnych warunkach. Ponadto fałszywe usługi pośrednictwa pracy obiecują pomoc w znalezieniu zatrudnienia za opłatą, która w rzeczywistości nie przynosi żadnych korzyści.
Innym problemem są oszustwa związane z wprowadzaniem danych, gdzie oferty pracy z niezwykle wysokim wynagrodzeniem za minimalną pracę okazują się próbą wyłudzenia opłat za szkolenie lub uzyskanie danych bankowych ofiary. Warto również wspomnieć o oszustwach typu phishing, gdzie oszuści podszywają się pod legalne firmy, aby wyłudzić dane osobowe i finansowe.
Istnieją również scamy dotyczące raportów kredytowych, gdzie fałszywi pracodawcy proszą o zakupienie raportu kredytowego jako część procesu rekrutacyjnego, wykorzystując to jako sposób na wyłudzenie pieniędzy lub kradzież tożsamości. Oszustwa związane z bezpośrednimi wpłatami oraz praniem pieniędzy są kolejnymi przykładami, gdzie ofiary są nakłaniane do udostępniania informacji bankowych pod pozorem wypłaty wynagrodzenia, co w rzeczywistości prowadzi do utraty środków.
Aby uniknąć stania się ofiarą takich oszustw, kluczowe jest dokładne badanie ofert pracy, unikanie płacenia jakichkolwiek opłat związanych z procesem rekrutacyjnym, oraz sceptyczne podejście do ofert. Zawsze też zachowaj ostrożność przy udostępnianiu danych osobowych i finansowych. Wszelkie podejrzane oferty pracy zgłaszaj natomiast odpowiednim organom.
Jak rozpoznać oszusta w sieci. Kim jest scammer?
Kluczem do ochrony przed scammerami jest świadomość ich istnienia i stosowanie zdrowego rozsądku w internecie. Zawsze pamiętaj, aby weryfikować źródła, niepodawać danych osobowych na nieznanych stronach i korzystać z oprogramowania antywirusowego.
Oto kilka wskazówek, jak zidentyfikować scammera:
- Używanie autorytetu do budowania zaufania. Scammerzy mogą podawać się za znane ci firmy lub instytucje rządowe, aby obniżyć twoją czujność
- Wywieranie presji emocjonalnej. Scammerzy często grają na emocjach, np. poprzez szybkie wyznania miłości w przypadku oszustw romansowych lub twierdząc, że są ofiarami i potrzebują pomocy finansowej.
- Tworzenie poczucia pilności. Oszuści chcą, abyś działał szybko, zanim zdążysz zweryfikować ich roszczenia.
- Nietypowe metody płatności. Jeśli ktoś prosi o płatność przez karty podarunkowe lub kryptowaluty, może to być próba oszustwa.
- Prośba o dane osobowe. Legalne instytucje finansowe nigdy nie poproszą cię o PIN lub hasła online do „zabezpieczenia” twojego konta.
- Kontakt bez wcześniejszego oczekiwania. Jeśli ktoś niespodziewanie się z tobą kontaktuje, to może być sygnał ostrzegawczy.
- Obietnice wydające się zbyt piękne, by mogły być prawdziwe. Jeśli oferta wydaje się niewiarygodna, prawdopodobnie jest to próba oszustwa.
Dodatkowo, jeśli otrzymujesz prośbę o szybką akcję, taką jak telefon, kliknięcie linku lub zalogowanie się na konto, to częsty znak, że masz do czynienia z oszustwem. Niezależna weryfikacja źródła poprzez bezpośredni kontakt z firmą lub instytucją, którą rzekomo reprezentuje osoba kontaktująca się z tobą, jest zawsze zalecanym krokiem.
Jeśli podejrzewasz, że jesteś celem oszustwa, natychmiast zaprzestań komunikacji z potencjalnym scammerem. Możesz także zgłosić podejrzane działania do właściwych organów, takich jak banki, administratorzy platform internetowych, na których doszło do kontaktu, oraz odpowiednie agencje rządowe zajmujące się walką z oszustwami finansowymi.
Czytaj też: